CÜMLEDE VURGU

          Cümle vurgusu, cümle içerisinde anlamına veya anlatımına önem verilen bir sözcüğün konuşma veya okuma esnasında diğerlerinden daha baskılı ve kuvvetli söylenmesidir.

            Cümlede vurgu fiil cümlelerinde, isim cümlelerinde, koşul cümlelerinde ve soru cümlelerinde vurgu olmak üzere dört çeşittir:

1. Fiil (Eylem) Cümlelerinde Vurgu

       Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu, yüklem sonda veya ortadaysa kendinden önceki öge vurgulanan ögedir.

Örnek

» Bu kitabı bana, doğum günümde annem almıştı. (Özne vurgulanmıştır.)

» Bu kitabı, annem, bana doğum günümde almıştı. (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)

» Bu kitabı, doğum günümde annem, bana almıştı. (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)

» Annem, bana doğum günümde bu kitabı almıştı. (Nesne vurgulanmıştır.)

      Yüklemi fiil olan cümlelerde vurgu, yüklem başta ise vurgu kendi üstündedir.

Örnek

» Gitmiyor hiç gözümden onun bizi terk edişi. (Altı çizili yüklem vurgulanmış.)

» Sevmedi hiç kimse beni senin gibi. (Altı çizili yüklem vurgulanmış.)

2. İsim Cümlelerinde Vurgu

     Yüklemi isim soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yüklemdedir. Yani yüklemi isim ve isim soylu olan cümlelerde yüklem nerede olursa olsun vurgu yüklemin üstündedir.

Örnek

» Bu konunun kavranması diğerlerinden kolaydır.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)

» İstanbul’u fetheden Fatih’tir.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)

3. Koşul (Şart) Cümlelerinde Vurgu

      Koşul cümlelerinde vurgu, koşul kipindedir. Koşul kipiyle çekimlenmiş yüklem cümlenin neresinde olursa olsun vurgu kendi üstündedir.

Örnek

» Konuyu dikkatlice dinlersen başarılı olursun. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)

» İşin erken biterse yanıma uğra. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)

4. Soru Cümlelerinde Vurgu

        Soru sözcükleri ile kurulan soru cümlelerinde vurgu, cümlede soru anlamını sağlayan sözcüktedir.

Örnek

» Sen, Burak’ı okulda ne zaman gördün? (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)

» Sen, dün Burak’ı nerede gördün? (Yer tamlayıcısı vurgu­lanmıştır.)

» Sen, dün okulda kimi gördün?  (Nesne vurgulanmıştır.)

» Kim, dün Burak’ı okulda görmüş?  (Özne vurgulanmıştır.)

        Soru eki “mı, mi” ile oluşturulan soru cümlelerinde ise vurgu soru ekinin bağlı olduğu, soru ekinden önce gelen sözcükte / ögededir.

Örnek

» Dün, Burcu mu sizi buraya çağırdı? (Soru eki “Burcu”dan sonra gelmiştir; bu sözcük, yani özne vurgulanmıştır.)

» Dün, sizi Burcu, buraya mı çağırdı? (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)

» Dün Burcu sizi mi buraya çağırdı? (Nesne vurgulanmıştır.)

» Dün mü Burcu sizi buraya çağırdı? (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)

» Dün Burcu, sizi buraya çağırdı mı? (Soru eki yüklemden sonra geldiği için yüklem vurgulanmıştır.)